Η ελκώδης κολίτιδα είναι ένας τύπος φλεγμονώδους νόσου του εντέρου ή IBD, που προκαλεί χρόνια φλεγμονή και επώδυνες πληγές (έλκη) στην εσωτερική επένδυση του παχέος εντέρου και του ορθού. Η αιτία της ελκώδους κολίτιδας είναι άγνωστη, αλλά υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Άλλες μορφές IBD, καθώς και διαφορετικές εντερικές παθήσεις και καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα με την ελκώδη κολίτιδα, αλλά συχνά απαιτούν διαφορετικές θεραπείες. Ως εκ τούτου, η διάκριση μεταξύ των διαφόρων τύπων γαστρεντερικών προβλημάτων είναι σημαντική.
Βήματα
Μέρος 1 από 3: Αναγνώριση των πρωταρχικών συμπτωμάτων της ελκώδους κολίτιδας
Βήμα 1. Παρατηρήστε τη χρόνια διάρροια
Ένα από τα κύρια σημάδια της ελκώδους κολίτιδας είναι η χρόνια διάρροια ή τα χαλαρά κόπρανα (ποτά) σε καθημερινή βάση. Η διάρροια συχνά έχει πύον και αίμα μέσα λόγω του σχηματισμού ελκών στο παχύ έντερο (κόλον).
- Μεταξύ των περιόδων διάρροιας, κάποιο έντονο κόκκινο αίμα μπορεί επίσης να διαρρεύσει από τον πρωκτό σας εάν τα έλκη βρίσκονται στο ορθό, το οποίο είναι το τέλος (περιφερικό τμήμα) του παχέος εντέρου.
- Τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας ποικίλλουν αρκετά μεταξύ των πασχόντων, από ήπια έως σοβαρά, ανάλογα με το βαθμό φλεγμονής και το σημείο που σχηματίζονται τα έλκη.
Βήμα 2. Να είστε σε εγρήγορση για αυξημένη επείγουσα ανάγκη για αφόδευση
Εκτός από τη διάρροια, η ελκώδης κολίτιδα προκαλεί αυξημένη επείγουσα ανάγκη για αφόδευση (πόσα), έτσι οι πάσχοντες συχνά αισθάνονται ότι δεν μπορούν να φτάσουν πολύ μακριά από το μπάνιο. Τα έλκη στην επένδυση του παχέος εντέρου επηρεάζουν την ικανότητα σύσπασης του ορθού και διατηρούν τα κόπρανα στη θέση τους περισσότερο για να απορροφηθεί νερό από αυτό.
- Ως εκ τούτου, η διάρροια με ελκώδη κολίτιδα είναι χαλαρή και υδαρής - η αφυδάτωση μπορεί να είναι πρόβλημα σε άτομα με σοβαρά συμπτώματα. Μπορεί να απαιτούν ενδοφλέβια (IV) υγρά κατά καιρούς.
- Η ελκώδης κολίτιδα ταξινομείται ανάλογα με το πόσο επηρεάζεται το παχύ έντερο: όταν τα έλκη περιορίζονται στο ορθό τα συμπτώματα τείνουν να είναι ήπια. όταν επηρεάζεται περισσότερο από το παχύ έντερο τα συμπτώματα τείνουν να είναι πιο έντονα.
Βήμα 3. Να είστε ενήμεροι για κοιλιακό άλγος και κράμπες
Ένα άλλο κοινό σύμπτωμα της ελκώδους κολίτιδας είναι ο πόνος και οι κράμπες στην κάτω κοιλιακή χώρα, που προκαλούνται κυρίως από τα έλκη, αλλά και από την κακή πέψη και τη διακοπή των «καλών βακτηρίων» στο παχύ έντερο από τόση διάρροια. Το φούσκωμα της κάτω κοιλίας (διάταση) και ο μετεωρισμός είναι επίσης σχετικά συνηθισμένα, ανάλογα με τη διατροφή του ατόμου.
- Αποφύγετε τα πικάντικα τρόφιμα, τα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και τα γαλακτοκομικά προϊόντα γιατί τείνουν να επιδεινώνουν τον κοιλιακό άλγος και τις κράμπες της ελκώδους κολίτιδας.
- Τα άτομα που αναπτύσσουν ελκώδη κολίτιδα σε νεαρή ηλικία (εφηβεία) είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν σοβαρά συμπτώματα.
Βήμα 4. Προσέξτε για προοδευτική απώλεια βάρους
Τα άτομα με ελκώδη κολίτιδα, ακόμη και πιο ήπιες μορφές, τείνουν να χάσουν βάρος ακούσια λόγω μερικών διαφορετικών παραγόντων: χρόνια διάρροια, φόβος για φαγητό και πυροδότηση συμπτωμάτων και δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών από το δυσλειτουργικό κόλον τους. Κατά συνέπεια, η απώλεια βάρους είναι προοδευτική, ειδικά σε εφήβους και νεότερους ενήλικες, και μερικές φορές στο βαθμό που είναι επικίνδυνη.
- Καθώς το σώμα μπαίνει σε "κατάσταση λιμοκτονίας" χρησιμοποιεί αρχικά αποθέματα λίπους για ενέργεια, στη συνέχεια διασπά τους μυς και τον συνδετικό ιστό σε αμινοξέα για ενέργεια.
- Ρωτήστε το γιατρό σας για συμπληρώματα βιταμινών και ανόργανων συστατικών, καθώς και τροφές με πολλές θερμίδες που δεν προκαλούν συμπτώματα ελκώδους κολίτιδας.
- Η κατανάλωση μικρών γευμάτων (πέντε έως έξι ημερησίως) τείνει να προάγει την καλύτερη πέψη αντί για δύο έως τρία μεγαλύτερα.
Βήμα 5. Προσέξτε για χρόνια κόπωση και κούραση
Λόγω χρόνιας διάρροιας, απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους και έλλειψη βασικών θρεπτικών συστατικών, έλλειψη ενέργειας (κόπωση) και κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι επίσης κοινά σημάδια ελκώδους κολίτιδας. Αυτή η χρόνια κόπωση και κούραση δεν βοηθάται να κοιμάστε πολύ τη νύχτα ή να κοιμάστε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί μυϊκή αδυναμία.
- Ένας άλλος παράγοντας της χρόνιας κόπωσης είναι η αναιμία - η έλλειψη σιδήρου λόγω απώλειας αίματος από τα έλκη. Ο σίδηρος χρειάζεται στο αίμα (από αιμοσφαιρίνη) για να μεταφέρει οξυγόνο σε όλα τα κύτταρα προκειμένου να παράγει ενέργεια.
- Στα μικρότερα παιδιά, η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη και ανάπτυξη λόγω έλλειψης ενέργειας και θρεπτικών συστατικών.
Βήμα 6. Να είστε προσεκτικοί με λιγότερο συχνά, αν και διαδεδομένα συμπτώματα
Λιγότερο κοινά συμπτώματα ελκώδους κολίτιδας περιλαμβάνουν εκτεταμένο πόνο ή πόνο στις αρθρώσεις (ειδικά σε μεγαλύτερες αρθρώσεις), κόκκινα δερματικά εξανθήματα γύρω από το σώμα, ερεθισμό των ματιών και χρόνιο χαμηλό πυρετό. Όταν υπάρχουν αυτά τα συμπτώματα, πιστεύεται ότι η ελκώδης κολίτιδα προκαλείται περισσότερο από ένα υπερδραστήριο ή ελαττωματικό ανοσοποιητικό σύστημα.
- Όταν μια κατάσταση προκαλείται από υπερδραστήρια ή ελαττωματική ανοσολογική αντίδραση ονομάζεται αυτοάνοση ασθένεια. Στην ουσία το σώμα επιτίθεται στον εαυτό του και δημιουργεί πολλές φλεγμονές.
- Δεν είναι ασυνήθιστο για ενήλικες μέσης ηλικίας με μακρό ιστορικό ελκώδους κολίτιδας να αναπτύξουν φλεγμονώδη αρθρίτιδα σε αρθρώσεις, όπως τα γόνατα, τα χέρια και τη σπονδυλική στήλη.
Μέρος 2 από 3: Διάκριση ελκώδους κολίτιδας από παρόμοιες καταστάσεις
Βήμα 1. Διάκριση μεταξύ ελκώδους κολίτιδας και νόσου του Crohn
Παρόλο που και οι δύο είναι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, το Crohn μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε μέρος του γαστρεντερικού σωλήνα (τόσο το λεπτό όσο και το παχύ έντερο). Η ελκώδης κολίτιδα περιορίζεται στον βλεννογόνο και στον υποβλεννογόνο, τα δύο πρώτα στρώματα της επένδυσης του εντέρου. Η νόσος του Crohn, εκτός από τα δύο πρώτα στρώματα περιλαμβάνει επίσης τα δύο επόμενα, τα στρώματα του μυϊκού και του συνδετικού ιστού από κάτω.
- Η νόσος του Crohn τείνει να είναι πιο σοβαρή και συμπτωματική από την ελκώδη κολίτιδα επειδή τα έλκη της είναι βαθύτερα και πιο καταστροφικά. Η δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών είναι συχνότερη με το Crohn's.
- Το Crohn αναπτύσσεται συχνότερα εκεί όπου το λεπτό έντερο συναντά το παχύ έντερο (περιοχή ειλεοειδούς), οπότε τα συμπτώματα (πόνος και κράμπες) είναι συνήθως αισθητά υψηλότερα στην κοιλιά πιο κοντά στο στομάχι.
- Το Crohn προκαλεί επίσης αιματηρή διάρροια, αν και το αίμα είναι συχνά πιο σκούρο σε χρώμα επειδή τα έλκη είναι συνήθως πιο μακριά από τον πρωκτό.
- Τα διαφοροποιητικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν διαφορετικές περιοχές του παχέος εντέρου, σημαντική εμπλοκή του λεπτού εντέρου και κοκκιώματα στην βιοψία. Η διάρροια και ο κοιλιακός πόνος (ειδικά στο κάτω δεξιό τεταρτημόριο) είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα.
Βήμα 2. Μην συγχέετε την ελκώδη κολίτιδα με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS)
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου δεν είναι μια φλεγμονώδης νόσος που οδηγεί σε εξέλκωση στα έντερα. Αντίθετα, είναι μια διαταραχή που επηρεάζει τις μυϊκές συσπάσεις του παχέος εντέρου - οι συσπάσεις είναι πιο συχνές και γρήγορες, κάπως σαν εσωτερικές συσπάσεις. Ως εκ τούτου, η διάρροια, μια αυξημένη επιθυμία για αφόδευση και κράμπες στην κάτω κοιλιακή χώρα είναι κοινή και με το IBS, αλλά δεν υπάρχει αίμα ή πύον στα κόπρανα.
- Η διάγνωση του IBS γίνεται συχνά με τα ακόλουθα κριτήρια: Κοιλιακή δυσφορία ή πόνος που μπορεί να ανακουφιστεί με την αφόδευση, που σχετίζεται με αλλαγή στη συχνότητα των κοπράνων και/ή αλλαγή της συνοχής των κοπράνων για τουλάχιστον 12 εβδομάδες.
- Το IBS τείνει να είναι λιγότερο επώδυνο επειδή δεν υπάρχουν έλκη στα εντερικά στρώματα. Ο σπασμωδικός πόνος από το IBS συχνά ανακουφίζεται από μια διάρροια.
- Το IBS τείνει να προκαλείται από τρόφιμα και άγχος κυρίως και δεν έχει σημαντικό γενετικό συστατικό όπως η ελκώδης κολίτιδα.
- Το IBS είναι πολύ συχνότερο στις γυναίκες, ενώ οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου δεν δείχνουν προτίμηση φύλου.
Βήμα 3. Μην συγχέετε την ελκώδη κολίτιδα με δυσανεξία στη λακτόζη
Τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη δεν μπορούν να αφομοιώσουν σωστά τη ζάχαρη γάλακτος (λακτόζη) λόγω έλλειψης ενζύμου λακτάσης. Η λακτόζη στη συνέχεια τροφοδοτείται από εντερικά βακτήρια, τα οποία πυροδοτούν την παραγωγή αερίων, φούσκωμα και διάρροια. Τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη συνήθως ξεκινούν 30 λεπτά έως δύο ώρες μετά το φαγητό ή την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων.
- Αντίθετα, η ελκώδης κολίτιδα αναπτύσσεται αργά με την πάροδο του χρόνου και γίνεται χρόνια στους περισσότερους πάσχοντες. Μπορεί να περάσει σε ύφεση, αλλά δεν υποχωρεί αποφεύγοντας ορισμένες τροφές.
- Η διάρροια με δυσανεξία στη λακτόζη τείνει να είναι πιο εκρηκτική λόγω της παραγωγής αερίων, αλλά δεν περιέχει αίμα ή πύον.
- Κάποιες ναυτίες είναι συχνές με τη δυσανεξία στη λακτόζη, αλλά η κόπωση, η κούραση και η απώλεια βάρους συνήθως δεν εμφανίζονται.
Βήμα 4. Μάθετε τη διαφορά μεταξύ ελκώδους κολίτιδας και εντερικών λοιμώξεων
Οι εντερικές λοιμώξεις (είτε από ιούς είτε από βακτήρια) εμφανίζονται γρήγορα και τείνουν να προκαλέσουν κοιλιακό άλγος, κράμπες και διάρροια, αλλά δεν διαρκούν συχνά περισσότερο από μία εβδομάδα περίπου. Οι περισσότερες βακτηριακές λοιμώξεις προκαλούνται από τροφική δηλητηρίαση (σαλμονέλα, E. coli και άλλα είδη) και περιλαμβάνουν επίσης ισχυρό εμετό και υψηλό πυρετό, που δεν είναι χαρακτηριστικοί της ελκώδους κολίτιδας.
- Ανάλογα με το είδος, οι εντερικές λοιμώξεις μπορεί να οδηγήσουν σε αιμορραγία εάν η βλεννογόνος μεμβράνη ερεθιστεί σοβαρά, αλλά δεν διαρκεί περισσότερο από μία εβδομάδα περίπου.
- Οι εντερικές λοιμώξεις μπορεί να συμβούν οπουδήποτε στο έντερο ή στο στομάχι, ενώ η ελκώδης κολίτιδα περιορίζεται στο παχύ έντερο.
- Τα περισσότερα έλκη στο στομάχι προκαλούνται από ένα είδος βακτηρίων που ονομάζεται H. pylori, το οποίο οδηγεί σε άνω κοιλιακό άλγος, ναυτία και αιμορραγία. Δεν υπάρχει διάρροια και το αίμα στα κόπρανα μοιάζει περισσότερο με κατακάθι καφέ.
Βήμα 5. Μάθετε πότε η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να σας θέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου
Τα συμπτώματα της σοβαρής ελκώδους κολίτιδας και του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι πολύ δύσκολο να διακριθούν το ένα από το άλλο. Και τα δύο περιλαμβάνουν πολύ πόνο, αιματηρή διάρροια, πυρετό, απώλεια βάρους και κόπωση. Ωστόσο, η ελκώδης κολίτιδα είναι πιο πιθανό να εξελιχθεί σε καρκίνο του παχέος εντέρου όταν: επηρεάζεται ολόκληρο το κόλον, υπάρχει εκτεταμένη χρόνια φλεγμονή και η κατάσταση είναι ενεργή για τουλάχιστον οκτώ χρόνια ή περισσότερο.
- Οι άνδρες με σοβαρή ελκώδη κολίτιδα κινδυνεύουν περισσότερο από τις γυναίκες, ιδιαίτερα εάν έχουν πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδα - μια κατάσταση που επηρεάζει το ήπαρ.
- Τα άτομα με σοβαρή ελκώδη κολίτιδα πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις κολονοσκόπησης κάθε ένα έως τρία χρόνια για να βεβαιωθούν ότι η κατάστασή τους δεν είναι καρκινική.
- Η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου εξαλείφει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
Μέρος 3 από 3: Λήψη ακριβούς διάγνωσης
Βήμα 1. Επισκεφθείτε έναν γαστρεντερολόγο
Παρόλο που ο οικογενειακός σας γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει να αποκλείσετε κάποιες άλλες αιτίες κοιλιακού πόνου και χρόνιας διάρροιας με εξετάσεις αίματος και δείγμα κοπράνων, είναι καλύτερο να πάρετε μια παραπομπή σε ειδικό του εντέρου που ονομάζεται γαστρεντερολόγος. Αυτοί οι ειδικοί θα χρησιμοποιήσουν διαγνωστικό εξοπλισμό για να δουν απευθείας την επένδυση του παχέος εντέρου για να διαπιστώσουν εάν υπάρχει έλκος.
- Μια εξέταση αίματος μπορεί να επιβεβαιώσει την αναιμία (μειωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια), η οποία συνάγει κάποιο είδος εσωτερικής αιμορραγίας λόγω έλκους διάτρησης.
- Μια εξέταση αίματος μπορεί επίσης να δείξει αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια, πράγμα που υποδηλώνει κάποιο είδος βακτηριακής ή ιογενούς λοίμωξης.
- Ένα δείγμα κοπράνων που δείχνει αίμα και πύον (νεκρά λευκά αιμοσφαίρια) υποδηλώνει κάποιο είδος IBD, ενώ πολλά βακτήρια ή παράσιτα υποδεικνύουν λοίμωξη.
Βήμα 2. Κάντε κολονοσκόπηση
Μια κολονοσκόπηση επιτρέπει στον γαστρεντερολόγο σας να κοιτάξει ολόκληρο το παχύ έντερο χρησιμοποιώντας ένα λεπτό, εύκαμπτο σωλήνα με μια κάμερα προσαρτημένη στο τέλος του. Το "πεδίο" εισάγεται στο ορθό και τραβά φωτογραφίες από την επένδυση ολόκληρου του παχέος εντέρου, οπότε οπτικά τυχόν έλκη απεικονίζονται. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, μπορεί να ληφθεί ένα μικρό δείγμα ιστού (βιοψία) και να εξεταστεί κάτω από ένα μικροσκόπιο.
- Εναλλακτικά, ένα εύκαμπτο σιγμοειδοσκόπιο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να απεικονίσει το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου που ονομάζεται σιγμοειδές. Η σιγμοειδοσκόπηση είναι μια καλύτερη επιλογή έναντι της κολονοσκόπησης εάν το παχύ έντερο σας έχει σοβαρή φλεγμονή.
- Ο περιορισμός του παχέος εντέρου μπορεί να είναι κάπως άβολος, αλλά συνήθως δεν είναι αρκετά επώδυνος για να δικαιολογήσει αναισθησία ή ισχυρά παυσίπονα. Η λίπανση και τα μυοχαλαρωτικά είναι συνήθως αρκετά.
Βήμα 3. Ζητήστε άλλα οπτικά διαγνωστικά
Εάν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά, ο γαστρεντερολόγος σας μπορεί να κάνει ακτινογραφία κοιλίας αφού έχετε καταπιεί ένα παχύ "κούνημα βαρίου" για να αποκλείσετε μια διάτρηση του παχέος εντέρου. Ο γιατρός μπορεί επίσης να παραγγείλει αξονική τομογραφία κοιλίας για να διαπιστώσει πόσο από το παχύ έντερο έχει έλκος και πόσο βαθύ είναι. Η αξονική τομογραφία είναι εξαιρετική για τη διάκριση μεταξύ ελκώδους κολίτιδας και νόσου του Crohn.
- Η εντερογραφία μαγνητικού συντονισμού (MR) είναι ένα πιο ευαίσθητο τεστ για τον εντοπισμό φλεγμονής και εξελκώσεων στο παχύ έντερο και δεν περιλαμβάνει καμία ακτινοβολία.
- Η χρωμοενδοσκόπηση χρησιμοποιείται από ειδικούς για να αποκλειστεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Περιλαμβάνει τον ψεκασμό στο εσωτερικό του παχέος εντέρου με μια ειδική βαφή που αναδεικνύει τον καρκινικό ιστό.
Συμβουλές
- Η ακριβής αιτία της ελκώδους κολίτιδας είναι άγνωστη, αν και το άγχος, οι διαιτητικοί παράγοντες και η γενετική θεωρείται ότι παίζουν ρόλο.
- Μεταξύ 10 - 20% των ατόμων με ελκώδη κολίτιδα έχουν μέλη της οικογένειας που έχουν την πάθηση.
- Οι Εβραίοι της Ανατολικής Ευρώπης (Ashkenazi) καταγωγής έχουν τη μεγαλύτερη επίπτωση ελκώδους κολίτιδας.
- Η νόσος διαγιγνώσκεται συχνότερα σε άτομα ηλικίας 15 - 35 ετών.
- Περίπου το 50% των ασθενών με ελκώδη κολίτιδα έχουν ήπια συμπτώματα ενώ οι άλλοι μισοί εμφανίζουν πιο σοβαρά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου περίπου του 10% που είναι εξασθενημένοι από τη νόσο.
- Δεν υπάρχει θεραπεία για την ελκώδη κολίτιδα, αλλά οι θεραπείες περιλαμβάνουν τροποποίηση της διατροφής, μείωση του στρες, φαρμακευτική αγωγή (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, κορτικοστεροειδή, ανοσορρυθμιστές, βιολογικά) και χειρουργική επέμβαση σε σοβαρές περιπτώσεις.
- Η πρωκτίτιδα είναι μια φλεγμονή του ορθού ή του πρωκτού που μερικές φορές σχετίζεται με ελκώδη κολίτιδα, αλλά και μερικές φορές λόγω άλλων καταστάσεων.
